خاموت چیست؟

میلگردهای مورد استفاده در پروژها، دو نوع طولی و عرضی دارند؛ اگر میلگرد در راستای طول سازه استفاده شود، به آن میلگرد طولی و اگر میلگرد در راستای عرضی (عمود بر میلگرد طولی) به کارگرفته شود، به آن میلگرد عرضی یا خاموت می‌گویند.

 میلگردها در سایزهای متنوع موجود هستند که میلگرد خاموت نیز از این امر مستثنی نیست، پراستفاده‌ترین آن سایزهای ۸ و ۱۰  است.

خاموت؛ میلگردی است که خم شده است و به اینصورت از المان‌های طویل و قائم اطرافش محافظت به عمل می‌آورد. به‌عبارتی استفاده از آن، سبب افزایش استحکام سازه در برابر نیروهای پیچشی و برشی می‌شود. این نوع از میلگردها با توجه به کاربرد، در انواع مختلفی تولید می‌شوند. تعیین قیمت خاموت به میزان زیادی به قیمت میلگرد استفاده شده در تولید آن بستگی دارد.

انواع خاموت ها

میلگردها با توجه به کاربردی که در بتن دارند می توانند به شکل میلگرد خاموت، خرک، راستا، رکابی، ادکا و سنجاقی باشند. هر یک از این میلگردها در سایز و نوع های  متنوعی تولید می شوند.

•  خاموت سنتی: دستی و با کمک اهرم تولید می شود. این میلگرد به صورت مربعی شکل هستند و بیشتر در ایران مورد استفاده قرار می گیرد.

• خاموت معمولی: مانند خاموت سنتی با دست تولید می شود و در بناهای مختلف، مورد استفاده قرار می گیرد. دقت کنید که اندازه و قالب این نوع از میلگرد قابل تغییر است.

• خاموت های مارپیچ: این خاموت ها دستی تولید نمی شوند و برای تولید آن ها از دستگاه های CNC استفاده می کنند. اندازه این میلگردها در هنگام نیاز قابل تغییر است.

• خاموت ربات: با دستگاه CNC تولید می شود و از لحاظ شکل ظاهری با نوع مارپیچ تفاوت دارد و در یک سمت این خاموت ها مربعی وجود دارد.

• خاموت سلولار:خاموتی به فرم حلقه های بسته می باشد و در صورت به کار بردن  آن ها در سازه، استحکام بالایی در محل استفاده شده آن خواهیم داشت. از تکنولوژی جدیدی به نام Pi-Systems در تولید سلولار استفاده می کنند. این نوع از خاموت ها، تازه ترین نوع خاموت های موجود در بازار هستند.

وظیفه خاموت چیست؟

شاید برای شما سؤال پیش آماده باشد که وظیفه خاموت چیست؟ در ادامه به این سؤال و دیگر سوالات مشابه پاسخ داده‌ شده است. در واقع خاموت (میلگرد عرضی) به یک نوع میلگرد خم‌ شده اشاره دارد که مقاطع طولی در ستون‌ ها و تیرهای بتنی مسلح شده را در بر می‌ گیرد و محکم در کنار هم نگه می‌ دارد.

دلیل اصلی کاربرد خاموت (میلگرد عرضی) در بتن ‌های آرمه این است که میلگرد های طولی به ‌تنهایی قادر به تحمل نیروهای کششی (هنگام وقوع زلزله) نیستند. خاموت ها در افزایش مقاومت سازه در برابر این‌ گونه نیروها نقش کلیدی و به سزایی دارند.

هنگامی ‌که خاموت در ستون‌ های بتنی مورد استفاده قرار می‌ گیرد نقش تکیه‌ گاه جانبی را برای میلگردهای طولی ایفا کرده و از کمانش (پیچش) جلوگیری می ‌کند. از طرف دیگر، هنگامی ‌که خاموت در تیر مورد استفاده قرار می‌ گیرد، وظیفه مقابله با نیروهای برشی را بر عهده دارد.

نحوه تولید میلگرد ساده خاموت

میلگرد خاموت بندی اغلب به روش نورد گرم تولید می شوند. در زیر می توانید مراحل تولید میلگرد ساده را مشاهده کنید :

در مرحله اول فولاد کربن یا آلیاژهای دیگر (بیلت) با قرار گرفتن تحت حرارت زیاد ذوب شده و به شکل مایع در می آید. سپس این فولاد ذوب شده درون دهانه های گرد کوچکی کشیده می شود تا به شکل میلگرد دربیاید.

در برخی موارد به جای فولاد ناتمام که ارزان است, از فولاد ضد زنگ برای ساخت میلگرد استفاده می شود زیرا ممکن است میلگردها برای مدتی طولانی در معرض آب نمک قرار بگیرند که همین هم باعث زنگ زدگی و پوسیدگی آنها می شود. این زنگ زدگی در نهایت منجر به جمع شدن فشار داخلی و ترک خوردن بتن می شود. به همین دلیل هم در اغلب موارد از میلگردهایی که با مواد با کیفیت و درجه یک ساخته شده اند استفاده می شود.

بعد از شکل گرفتن فولاد, شیارهای موردنظر بر روی آن ایجاد می شود تا میلگردها با ساختار سازه سازگار باشند.

از آنجایی که میلگردها در زمان نصب می توانند خطرناک باشند معمولا انتهای آنها را با درپوش های پلاستیکی می پوشانند.

معمولا میلگردها را مستقیما از محل تولید به محل نصب منتقل می کنند.

دسته بندی میلگرد ساده خاموت

فولاد A1 :

این نوع میلگردها فاقد آج هستند و با نام میلگرد ساده هم شناخته می شوند. میلگردهایی که در این دسته جای می گیرند درجه سختی زیادی ندارند و نرم هستند.

فولاد A2 :

این نوع میلگردها دارای آج ساده ای هستند و از نظر درجه سختی, نیمه سخت محسوب می شوند. به همین دلیل هم از میلگردهای نوع A1 مستحکم تر هستند.

فولاد A3 :

این میلگردهای سخت دارای آج هایی با شکل پیچیده هستند. میلگردهای موجود در این دسته از مقاومت بیشتری نسبت به دو دسته قبلی برخوردار هستند ولی بر روی این محصولات جوشکاری انجام نمی شود. 

قوانین ملی خاموت گذاری در ساختمان

در رابطه با پیاده سازی هر عضو سازه ای، قوانینی وجود دارد که استفاده از این میلگرد نیز از این امر مستثنی نیست. در ادامه برخی از مقررات ملی ساختمان را در رابطه با خاموت گذاری در ستون ها تحت شکل پذیری کم را مطرح خواهیم کرد.

طول ناحیه بحرانی نباید از مقادیر زیر کمتر باشد:

• یک ششم ارتفاع آزاد ستون
• ضلع بزرگتر مقطع مستطیلی ستون
• قطر ستون
• ۴۵۰ میلی متر

فاصله خاموت ها در قسمت بحرانی، در زمانی که خاموت از نوع بسته باشد، نباید از مقدارهای زیر کمتر باشد:

• ۲۴ برابر قطر خاموت
• نصف کوچک ترین ضلع مقطع ستون
• ۳۰۰ میلی متر
• ۸ برابر قطر کوچک ترین میلگرد طولی ستون

فاصله خاموت ها در بقیه نقطه های اعضای فشاری، از موارد زیر نباید بیشتر باشد:

• کوچک ترین بعد عضو فشاری
• ۲۵۰ میلی متر
• ۳۶ برابر قطر میلگرد خاموت
• ۱۲ برابر قطر کوچکترین میلگرد طولی

قیمت خاموت

ازجمله عوامل موثر بر قیمت میلگرد خاموت بندی می توانیم به هزینه مواد اولیه (فولاد ناتمام, فولاد ضد زنگ و…) شرکت تولید کننده, هزینه حمل و نقل, دستگاه تولیدی و… اشاره کنیم.