خاموت چیست؟

خاموت؛ میلگردی است که خم شده و به اینصورت از المان‌های طویل و قائم اطرافش محافظت به عمل می‌آورد. به‌عبارتی استفاده از آن، سبب افزایش استحکام سازه در برابر نیروهای پیچشی و برشی می‌شود. این نوع از میلگردها با توجه به کاربرد، در انواع مختلفی تولید می‌شوند. تعیین قیمت خاموت به میزان زیادی به قیمت میلگرد استفاده شده در تولید آن بستگی دارد.
یکی از رایج‌ترین روش‌هایی که برای افزایش استحکام ساختمان استفاده می شود از خاموت در شناژ است. برای ساخت یک سازه مقاوم نیاز است تا تمام امورمهندسی به درستی اجرا شود؛ به عبارتی یک ساختمان مناسب و مستحکم، باید براساس استانداردهای روز موجود پیاده‌سازی شود. زمان ساخت بنا باید به این مورد توجه کنید که ساختمان مورد نظر مقاومت کافی در برابر بلایای طبیعی دارد. جهت مقاوم سازی از ابزارهای متعددی استفاده می‌کنند که یکی از این موارد میلگرد خاموت است. 

زلزله ژاپن در سال ۱۹۷۱ یکی از مهم‌ترین دلایلی بود که مهندسین، به دنبال چاره‌ای اساسی برای افزایش مقاومت سازه‌ها بیفتند؛ نتیجه تحقیقات و پژوهشات صورت گرفته بهره‌برداری از خاموت بود.
 

میلگردهای مورد استفاده در پروژها، دو نوع طولی و عرضی دارند؛ اگر میلگرد در راستای طول سازه استفاده شود، به آن میلگرد طولی و اگر میلگرد در راستای عرضی (عمود بر میلگرد طولی) به کارگرفته شود، به آن میلگرد عرضی یا خاموت می‌گویند.
 میلگردها در سایزهای متنوع موجود هستند که میلگرد خاموت نیز از این امر مستثنی نیست، پراستفاده‌ترین آن سایزهای ۸ و ۱۰است. برای مثال اگر در تولید این نوع از میلگرد از میلگرد میانه استفاده شود برای تخمین قیمت خاموت، قیمت روز میلگرد و هزینه خمکاری مورد نظر قرار می‌گیرد.

انواع خاموت

همان گونه که گفتیم، خاموت ها در دسته آرماتورهای عرضی قرار می گیرند و به عنوان میلگردهای مکمل از بیرون زدگی میلگردهای طولی در هنگام وقوع زلزله جلوگیری به عمل می آورند.
اندازه و قطر میلگردها دارای استاندارد ویژه ای بوده و نباید از حد مجاز کم تر باشند. بر اساس این استاندارد، قطر خاموت نباید کم تر از 6 میلی متر باشد. هم چنین در صورتی که فاصله دو آرماتور از 15 سانتی متر بیش تر باشد، باید از یک آرماتور عرضی در بین آن ها استفاده کرد.

به طور کلی خاموت ها در 6 گروه تقسیم بندی می شوند:

1.    خاموت های سنتی
2.    خاموت های مارپیچی
3.    خاموت های معمولی
4.    خاموت مهندسی
5.    خاموت های ربات
6.    خاموت های سلولار
 

خاموت سنجاقی

تا اینجا یاد گرفتیم که خاموت نام یکی از انواع خم میلگرد است و سنجاقک هم همین طور، پس ما کلمه خاموت سنجاقی نداریم ، اما معمولا در ستون ها وقتی می خواهیم از میلگرد سنجاقک استفاده کنیم به خاطر شکل و خم ۱۸۰ درجه در دوسمت ، جا زدن آن در بین آرماتورهای طولی ستون یا تیر گاهی با مشکل همراه است. و میلگرد سنجاقک به شکل زیر ساخته می شود که به اصطلاح و در زبان عامیانه کارگاهی بهش خاموت سنجاقی گفته می شود.

میلگرد دوخت

مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان ویرایش ۹۹ بند ۹-۲ ، سنجاقی یا میلگرد دوخت را اینگونه تعریف می کند:

میلگرد عرضی یک سره با قلاب لرزه ای در یک انتها و قلاب ۹۰ درجه با طول مستقیم حداقل ۶db در انتهای دیگر، که آرماتورهای طولی پیرامونی عضو را در بر گرفته باشد. قلاب های در بر گیرنده ی یک زوج آرماتور طولی، باید به طور یک در میان سر و ته اجرا شوند.

در مقررات ملی ساختمان و آئین نامه های ایران به سنجاقی ها، میلگرد دوخت یا قلاب دوخت گفته می شود.

نکته ی مهم اجرایی : به خاطر اینکه میلگرد دوخت در یک سمت قلاب ۱۳۵ درجه دارد ، باید در طول عضو این قلاب بچرخد و به صورت یک در میان جابجا شود.

خاموت مهندسی

خاموت با دو خم ۹۰ درجه رو خاموت ساده و خاموت با دو خم ۱۳۵ درجه رو خاموت مهندسی می گویند به دلیل اینکه :

خم نود درجه موقع زلزله در صورتی که کاور بتن تخریب شود، به راحتی باز شده و محصوریت خودش رو از دست می دهد ، برای همین تاکید شده از خاموت با خم های ۱۳۵ درجه استفاده شود که در صورت تخریب کاور بتن ، خم ها درون هسته بتن ستون یا تیر باقی بماند و تحملش در مقابل باز شدن خاموت بیشتر شود.